Një mal me të vërteta nuk mjafton!

Nga Arian Galdini

Edhe nëse ngjit malin më të lartë të jetës me ndershmëri dhe përkushtim, edhe nëse mbledh prova që mund të mbulojnë një univers të tërë, edhe nëse e ndërtove jetën tënde mbi themele të pamposhtura vlerash, në epokën e cirkut, kjo nuk ka më rëndësi.

Sepse në kohën e demagogëve dhe spektaklit, nuk kërkohet e vërteta, por forma, shfaqja, dukja.

Nuk kërkohet mendimi, por zhurma.

Nuk kërkohet virtyti, por përputhja me imazhin që pushteti ka vendosur t’i shfaqet turmës.

Në këtë epokë, siç do të thoshte Eric Voegelin, “njeriu që guxon të jetojë jashtë miteve të ndërtuara nga ideologjitë sunduese, shpallet heretik.”

Pra, në këtë klimë heretik është njeriu i ndershëm.

Ai që ecën pa tutorë.

Ai që refuzon të përkulet përballë pushteteve, përballë turmave që duan zbavitje dhe jo drejtësi.

Sepse në kohën e mashtrimit të madh, e vërteta është tradhti.

Budallallëku nuk është më mungesë intelekti, është refuzim i ndërgjegjshëm i mendimit të lirë.

Kur Mark Twain shkruante me thumb:

“Edhe sikur të kesh një mal me prova, një budalla nuk do të bindet kurrë”, ai nuk i referohej padijes së pafajshme, por kokëfortësisë së zgjedhur që refuzon të kuptojë për të mos pranuar një përgjegjësi morale.

Në këtë sens, budallallëku është vendim, jo mungesë aftësie.

Giovanni Sartori, në analizën e demokracisë spektakolare, e përshkruante këtë dukuri si “video-politikë”, ku qytetari nuk mëson më përmes arsyes, por reagon përmes imazhit.

Pra, nuk është më bindja ajo që vendos, por ndjesia që i jep skena.

E për pasojë, nuk është më e vërteta ajo që të jep peshë, por dukja ajo që të jep ndikim.

Demagogët janë të suksesshëm sepse turmat janë të lodhura nga mendimi.

Alexis de Tocqueville paralajmëronte se një nga rreziqet më të mëdha të demokracisë është krijimi i një shumice që e do barazinë më shumë se lirinë, që e zgjedh rehati mendore përballë shqetësimit të mendimit kritik.

Kjo është ajo që e lejon kllounin të sundojë.

Të bëhet hero ai që di të luajë mirë me fjalët, me skenën, me emocionin, me skuthërinë, me shtirjen, jo ai që ka jetuar në errësirë dhe dritë për të ruajtur dinjitetin.

René Girard, në studimin e tij mbi mekanizmin e turmës, na kujton se në kohë tensioni, turmat kërkojnë një viktimë kolektive për ta fajësuar dhe një simbol për t’u ndjekur, pa kërkuar as drejtësi, as arsyetim.

Dhe zakonisht, viktima është njeriu i vërtetë.

Ai që thotë të vërtetën.

Ai që nuk pajtohet me rrjedhën e lehtë.

Ai që është përpjekur, jo për të sunduar, por për të ndërtuar me themele.

Një mal me sprova e arritje nuk bën dot zhurmën e një fjalie të manipuluar mirë…

Sot, më lehtë je i ndjekur e popullor nëse ulëret më shumë sesa nëse përmbush e shembullzon, nëse shfaqesh më shumë sesa nëse je i vërtetë, nëse mbështetesh nga fuqia, jo nga përmbajtja.

Byung-Chul Han, filozofi koreano-gjerman i kohës sonë, na fton të shohim si e ka kthyer epoka jonë transparencën në armë të kontrollit, duke shndërruar çdo komunikim në shfaqje dhe çdo qëndrim në marketing.

Në këtë klimë, njeriu i virtytshëm është i panevojshëm.

Sepse nuk prodhon lajm.

Nuk krijon trafik.

Nuk përmbush nevojën për zbavitje.

Fuqia, paraja dhe spektakli janë bërë Aleanca që formëson perceptimin e së vërtetës.

Pse nuk dëgjohet njeriu që ka ndërtuar me vlerë?

Pse ai që ka sakrifikuar për të tjerët përballet me mosbesim?

Sepse vëmendja është marrë peng nga Pushteti, Paraja dhe Media.

Walter Lippmann, një nga themeluesit e filozofisë moderne të komunikimit, e quante këtë “shpërfaqje të realitetit si pseudo-mjedis.”

Një botë ku perceptimi zëvendëson faktin,

ku ajo që ngjan e vërtetë ka më shumë fuqi se ajo që është vërtet e tillë.

Në këtë pseudo-realitet, asnjë sprovë personale, asnjë qëndresë morale, asnjë ndershmëri nuk ka më peshën që ka një figurë e pompuar nga sponsorët e sistemit.

Spektakli sundon mbi substancën.

Në këtë kohë, të qëndrosh me dinjitet është akt heroizmi, dhe njëkohësisht vetëflijim.

Nëse vendos të mos e ulësh kokën, të mos pranosh të luash lojën, të mos bëhesh pjesë e korit që lavdëron perandorin lakuriq, atëherë bëhesh i padukshëm për skenën, por dhe i pashlyeshëm për historinë.

Simone de Beauvoir, në analizën e saj të përjashtimit dhe heshtjes, thoshte:

“Njeriu nuk lind për të heshtur, por shoqëria e mëson të mos flasë.”

Ti mund të jesh ai që ka punuar më shumë, që ka sjellë më shumë vlerë, që ka qenë i vërtetë kur të tjerët kanë qenë shfaqje.

Por nëse nuk je i përshtatshëm për narrativën që duhet të mbajë në këmbë sistemin, do të mohohesh.

Ndaj përballë këtij mashtrimi, qëndro me të vërtetën, edhe kur ajo të kushton çdo gjë.

Sepse edhe nëse një mal me prova nuk bind dot një budalla, nuk është prova që është e pavlefshme.

Është budallai që ka zgjedhur të jetojë në padije.

Dhe ky është dallimi themelor në çdo epokë, të jetosh për të bindur turmën, apo për të mos tradhtuar ndërgjegjen.

Turmat duartrokasin kllounët.

Pushteti ndihmon maskat.

Por historia, në heshtje, shkruan për ata që qëndruan, edhe kur askush nuk i dëgjoi.

Ata janë rrënja e çdo përparimi.

Janë guri themeltar i çdo shoqërie që një ditë do të zgjohet nga cirku.

Dhe kur ajo ditë të vijë, do të jetë pikërisht ai që nuk u pa në skenë, por nuk e uli asnjëherë kokën, që do të quhet i ndritur.