Tregim: Në fillim ishte ndjenja!

Nga Arian Galdini

Sheshi dhe violina

Shiu i tetorit zbriste qysh në mbrëmje, si kujtesë e një malli që s’kishte më emër. Qyteti rrinte pezull, si në një gjumë të përkohshëm, ndërsa dritat e rrugëve ndizeshin me një drojë të butë, sikur edhe ato kishin mall për errësirën që do t’i bënte të ndritnin më fort.

Kalldrëmi i lagur mbante aromën e gjakut të vjetër të këtij qyteti.

Ai kishte parë dashuri, tradhti, heshtje dhe premtime të thyera.

E megjithatë ruante shpirtin e durimit, atë durim që vetëm qytetet e vjetra e njohin.

Elira ecte ngadalë. Çdo hap i saj ishte kujtesë që kërkonte trup, si melodi që kërkon tingullin e vet.

Çdo frymë e qytetit i dukej si një varg i prishur që duhej rishkruar.

Kishte vite që s’ishte kthyer në Tiranë, dhe gjithçka i dukej njëkohësisht e njohur dhe e panjohur.

Në duar mbante një libër të palosur brenda një shalli të zi, libri që kishte udhëtuar me të nëpër qytete, aeroporte, dhoma hoteli dhe net pa gjumë.

Ai kishte qenë dëshmitari më besnik i heshtjeve të saj.

Tani ajo po e sillte përsëri në qytetin që i kishte mësuar gjithçka për heshtjen, për dashurinë, për humbjen dhe për dritën që mbetet pas gjithçkaje.

Kujtesa ishte mënyra si drita ruante gjurmët e vetes.

Në një kthesë të rrugës, një erë e lehtë solli aromën e një parku të vjetër.

Për një çast ajo ndali hapin.

I erdhi ndër mend pasditja e parë kur Arbeni i kishte dhënë librin e parë që do t’ia ndryshonte jetën.

Kishte qenë një tetor tjetër, dhe shiu kishte rënë njësoj, i butë, i qetë, si një paralajmërim i dashurisë që sapo po zgjoheshte.

“Njeriu e njeh dashurinë vetëm kur e humb,” i kishte thënë ai atëherë, dhe ajo, shumë e re për ta kuptuar, kishte buzëqeshur pa fjalë. Që nga ajo ditë, çdo shi për të kishte pasur zërin e tij.

Por kjo mbrëmje kishte diçka tjetër.

Qyteti s’ishte më kujtim, ishte provë.

Ajo ndjeu si një muzikë e padukshme po niste diku, për ta tërhequr nga e kaluara drejt të tashmes.

Qyteti heshti për një sekondë, si para një lutjeje. Pastaj muzika shpërtheu.

Në bulevard, tingujt e violinës shpërthyen si dritë.

Muzika vinte nga një qoshe pranë një kioske të vjetër, e harruar nga koha.

Një djalosh me flokë të lagur dhe këmishën ngjitur pas trupit e mbante violinën nën mjekër me një përqendrim që s’e kishte më askush në këtë botë të shpërqendruar.

Çdo notë dukej se i dilte nga gjoksi, jo nga vegla.

Ai po luante për ta mbajtur botën gjallë edhe një minutë më shumë.

Muzika nuk kërkonte vëmendje, e rrëmbente atë.

Diku në thellësi të sheshit, një sinjal neoni u fik për një çast, sikur qyteti të kishte harruar frymëmarrjen.

Elira ndaloi. E dëgjoi gjatë, pa lëvizur.

Shiu i binte në flokë, e ajo s’e ndiente.

Një dridhje e lehtë i kaloi nëpër duar, si një dritë që kërkonte trupin e vet.

Ishte ajo ndjesi e rrallë që ndodh vetëm një herë në shumë vite, kur muzika, kujtesa dhe fryma e qytetit bashkohen në një pikë të vetme drite.

Ai tingull e çoi në një kohë tjetër, në një mbrëmje kur dikur dikush tjetër kishte luajtur për të.

Ai kishte qenë Arbeni, djali që kishte dashur të matë dashurinë me logjikë, e kishte përfunduar duke u djegur prej saj.

Në atë kohë, ai besonte se edhe zemra kishte kodin e saj.

Ai kishte besuar se çdo ndjenjë mund të llogaritej, por s’e dinte se drita e shpirtit nuk ka formulë.

Qyteti e njihte, por bënte sikur s’e njihte, si dikush që ruan një plagë të vjetër.

E ndërsa ajo ndodhej në prag të kujtesës, një zhurmë e lehtë e motorëve dhe një zë që kaloi i sollën realitetin pranë.

Tension i vogël, si rrahje e zemrës së qytetit.

Në atë çast, violinisti ngriti sytë.

Elira pa në to një dritë që i ngjante asaj të dikurshme, një dritë që s’të pyeste, thjesht të njihte.

Shiu u bë më i dendur.

Dritat e rrugëve u drodhën për një sekondë, pastaj u kthyen më të forta, sikur qyteti vetë po merrte frymë përmes muzikës.

Në anën tjetër të sheshit, ekranet e mëdha të reklamave ndërronin fytyrat çdo pesë sekonda.

Buzëqeshje të njëtrajtshme, premtime të lëmuara, slogane që flisnin për besim, për rend, për lumturi.

Një teatër i ndritshëm ku askush s’e kishte më rolin e vet.

E ndërsa mbi kokat e kalimtarëve rridhte dritë artificiale, në tingujt e violinës rridhte e vetmja dritë e vërtetë.

Një fëmijë i vogël iu afrua violinistit dhe hodhi një monedhë në kutinë e tij.

Tingulli metalik ra si një yll në ujë.

Fytyra e violinistit u zbut në buzëqeshje.

Elira ndjeu se diçka e brendshme, e harruar, po zgjohej përsëri brenda saj.

Pastaj, në murin pranë, një projektim i paligjshëm nisi të lëvizte.

Një mural i ri, i krijuar nga ndokush në fshehtësi, filloi të ngrihej mbi sipërfaqen gri.

Ishte një figurë që për një çast dukej si një grua që mbante në duar një zemër të ndriçuar.

Pastaj ngjyrat ndryshuan, u shpërndanë dhe u kthyen në një fjali të shkruar me dritë:

“Mos e lër dashurinë të fshihet nën kod.”

Elira mbajti frymën.

Ndjeu sikur i kishte folur dikush nga brenda vetes, nga një vend që teknologjia s’e njeh.

E kuptoi se ai mesazh s’mund të ishte rastësor.

Diku në thellësi të qytetit, dikush po e kërkonte.

Muzika që përhapej mbi shi po e thërriste drejt diçkaje që duhej të ndodhte.

Muzika pushoi për një çast.

Heshtja e pas-muzikës nuk ishte bosh, por plot me gjithçka që duhej dëgjuar.

Në atë çast, ajo kuptoi se çdo rikthim është një provë për dashurinë që nuk vdes.

Pastaj, ndërsa uji rridhte nëpër rrugë dhe dritat e sheshit pasqyroheshin në sytë e saj, ajo ndjeu se e ardhmja po e shikonte drejt në sy, me sytë e dikujt që kishte jetuar tashmë në kujtesën e saj.

Në sytë e saj filloi të shkruhej ajo që bota kishte harruar, se dashuria është e vetmja gjuhë që nuk përkthehet.

Ajo e kuptoi se çdo dashuri që nuk përkthehet, mbijeton si gjuha që vetë drita përdor për ta kujtuar njeriun.

Rituali i ekranit

Londra zgjohej çdo mëngjes me zhurmën e trenave që përshkonin nëntokën.

Kujtime të mbetura pezull midis dy botëve.

Dritaret e banesave ndizeshin një nga një, si qirinj të radhitur për një rit të përditshëm që s’kishte më shpirt.

Elira rrinte përballë dritares së saj, me një filxhan çaji të ftohtë dhe me sytë mbi një qytet që rridhte pa ndjenja.

Në ajër ndihej aroma e lagështisë që ngjante me kujtimin e një trupi që s’ishte më.

Era mbante me vete frymën e njerëzve që nuk shiheshin më, si një kujtesë që endet mes trupit dhe dritës.

Trotuaret ishin të mbushura me njerëz që mbanin në duar botët e tyre të vogla, ekranet që flisnin në vend të tyre, që qeshnin, që dëshironin, që gënjenin me shpejtësinë e dritës.

Në këtë qytet, edhe heshtja kishte orarin e vet.

Në laptop, një faqe bosh priste të mbushej. Ishte libri i ri që ajo s’e kishte filluar ende.

Kishte një titull të përkohshëm: “Algoritmi i Kujtesës.”

Por çdo herë që përpiqej të shkruante, ndalonte.

Ndiente se çdo fjalë që lindte, një ekran diku e shikonte.

Kishte frikë se do ta zbulonin ndjesinë, se do ta përkthenin në grafikë, në klikim, në treg.

Çdo fjalë i dukej si një ndjenjë që humbte kuptimin sapo prekte dritën e ekranit.

Në raftin pranë dritares qëndronte libri që Arbeni i kishte dhuruar vite më parë.

Në kopertinë, një shënim me stilolaps të hollë:

“Dashuria është mënyra më e thjeshtë për të kuptuar Zotin. Gjithçka tjetër është përkthim.”

Ajo e lexoi sërish dhe ndjeu një përzierje të ëmbël mallëngjimi dhe dhimbjeje.

Në ato fjalë kishte aromën e duarve të dikurshme, dritën e një mbrëmjeje që nuk mbaronte kurrë.

Muret e ftohta të Londrës ia përtypnin frymën.

Ndjeu nevojën për një zë njerëzor.

Telefonata erdhi si shpëtim.

Rian.

Zëri i tij kishte gjithmonë qetësinë e një njeriu që e kishte pranuar botën pa u nënshtruar.

- “Elira,” tha ai, “e di pse nuk po shkruan?”

- “Ndoshta sepse s’kam më ç’them.”

- “Jo. Sepse ke frikë të thuash atë që ndien. Dhe çdo herë që frika flet, dashuria hesht.”

Ajo heshti.

Në heshtjen e saj, zëri i Rianit tingëllonte si ndërgjegje që fliste nga thellësia e një bote të fikur.

- “Shiko njerëzit përreth,” vazhdoi ai. “Janë kthyer në pasqyra që pasqyrojnë pasqyra.

Ekranet s’janë më vegla, janë tempuj. Ata i luten vetes çdo mëngjes me selfie dhe status. Dhe ndihen bosh në mesditë.

Ne s’jemi më qytetërim, Elira. Jemi një ekspozitë e pafund imazhesh që s’kujtojnë dot kujt i përkasin.”

Ajo e dëgjoi gjatë, pa e ndërprerë. Jashtë, shi filloi përsëri, i hollë dhe i durueshëm si një kujtesë që s’ka ndër mend të ikë.

- “Rian,” tha ajo pas pak, “mendova shpesh se dashuria nuk vdes. Por ndoshta lodhet.”

- “Dashuria nuk lodhet,” tha ai butë. “Ne lodhemi duke e keqpërdorur.”

Fjalët e tij mbetën pezull në ajër, dhe për një çast Elira mendoi se edhe heshtja kishte filluar të dëgjohej.

Dritat e qytetit pulsonin si frymëmarrje elektronike. Pastaj ekrani u ndez.

Qyteti heshti në vetvete, si për t’u përkulur para asaj që do të ndodhte.

Një dritë e bardhë u shpërnda në dhomë, e qetë, por e plotfuqishme.

Në atë çast, gjithçka rreth saj u pezullua, fryma, tingulli, madje edhe mendimi.

Heshtja nuk ishte bosh; kishte praninë e diçkaje që dëgjonte më thellë se veshi.

Laptopi u ndiz dhe në ekran u shfaq një dritë që s’ishte as dritë e zakonshme, as reklamë.

Për një sekondë ajo pa një fjali që u shfaq dhe u zhduk po aq shpejt sa pulsi i një ëndrre, si dritë që kërkonte kuptim:

“Mos e shes ndjesinë për qetësi.”

Zemra iu drodh.

Ajo e ndjeu frymën të ndryshonte vendin, sikur jeta të ishte zhvendosur diku tjetër.

Për një sekondë ndjeu si t’i ishte hapur gjoksi dhe brenda frymonte dikush tjetër.

E kuptoi se diçka e padukshme po i ndiqte hapat.

E njëjta ndjesi që kishte pasur në Tiranë, te sheshi, te violinisti, te ai mural me dritë.

Kudo që shkonte, një pjesë e Tiranës e ndiqte, jo si kujtim, por si kod që kërkonte përkthim.

Ndjeu se çdo udhëtim i saj s’e çonte larg nga diçka, por më afër një rrjeti që e lidhi, pavarësisht largësive.

Në çdo qytet që kalonte, Elira ndiente se drita mbante brenda edhe gjurmët e një vendi që s’e harronte dot, gjurmë që tani i dukeshin si damarë të një kujtese që përpiqej të shndërrohej në univers.

Në atë çast, lapsi që mbante në dorë i ra në dysheme.

Zëri i lehtë i goditjes u përzie me frymën e saj.

Një çast njerëzor, i papërsosur, që e bëri dritën më të afërt, më të vërtetë.

Në dysheme, lapsi dukej si një shenjë e dritës që kishte rënë për ta rikthyer njeriun në kujtesën e vet.

Mbylli dritaren dhe mori frymë thellë. Qyteti kishte aromë metali dhe lagështie.

Në rrugë, njerëzit kalonin me kufje në vesh, me mendje të përqendruar në diçka që s’ekzistonte.

Elira mori librin e vjetër, e hapi në mes, dhe për herë të parë pas shumë vitesh, ndjeu dëshirën për të shkruar.

Jo për një lexues, jo për botimin e ardhshëm,

por për të rikujtuar botës se ndjenja e ndjerë është e vetmja mbrojtje ndaj harresës që quajmë përparim.

Elira kuptoi se çdo qytet është pasqyrë e shpirtit që e ndërtoi.

Dhe çdo ekran, pasqyrë e shpirtit që e humbi.

Në dritën që binte mbi tastierë, ajo ndjeu frymën e vendit të saj, atë dritë që, megjithëse e largët, e ndriçonte ende.

Në atë çast, në një ekran diku larg, një njeri tjetër po lexonte të njëjtën fjali që ajo sapo kishte shkruar.

Dhe në një qoshe të një qyteti tjetër, një violinë filloi sërish, si një kujtesë që shkon nga njeriu te njeriu pa u lodhur kurrë.

Dhe drita, e padukshme, udhëtonte përsëri për të gjetur njeriun që e kishte harruar, si kujtesë e Zotit për krijesën e vet.

Algoritmi i zemrës

Qielli i New York-ut kishte një dritë që s’dinte më të pushonte. Ishte një dritë që nuk ngrohte, por konsumonte, që rrinte pezull mbi qytet si një frymë pa zë, e lodhur nga vetvetja.

Në pasqyrat e rrokaqiejve shtrihej një horizont pa ngjyrë toke, ku metali, betoni dhe ajri ishin bërë një substancë e vetme, e shndritshme, e ftohtë, e pambarimtë. Në këtë qytet, agimi nuk kishte më kuptim. Vetëm ndriçim, vetëm zhurmë që kujtonte dritën.

Në trotuaret e lagësht, njerëzit kalonin me sytë në ekrane, me mendje të ulura mbi ndriçim.

Asnjë nuk ngrinte kokën.

Arbeni ecte ngadalë, me trupin e lodhur nga një ditë që nuk kishte mbaruar kurrë, si çdo ditë në qytetet që nuk flenë më, sepse kanë harruar të ëndërrojnë.

Pastaj, para se të hynte në laborator, ndali për një çast. Një erë e hollë që vinte nga rruga i përplasi fytyrës lagështirën e shiut.

Ishte aroma e trupit të botës, e lodhur, e përgjumur, por ende e gjallë.

Një kujtesë e qetë që i kujtoi frymëmarrjen. Vetëm një sekondë, pastaj dritat e ndërtesës e thithën sërish.

Në katin e tridhjetë e dytë, gjithçka ndizej e fikej me ritëm frymëmarrjeje.

Ekranet kishin fituar statusin e organeve, dritat ndizeshin si sytë e një krijese që s’dinte të pushonte.

Në atë heshtje teknologjike, ajri vetë tingëllonte.

Ishte një tingull që nuk vinte nga jashtë, por nga brenda, një frymë e përmbajtur që dukej se priste diçka.

Ai punonte për kompaninë HumanFeel, një emër që dikur kishte premtuar dritë, por që tani tingëllonte si një tallje ndaj vetë njeriut.

Sa më shumë matnin ndjenjat, aq më shumë i humbnin.

Detyra e Arbenit ishte të ndërtonte një program që merrte rrahjet e zemrës së botës dhe i kthente në të dhëna.

Një Algoritëm të Zemrës, që nga fryma, zëri, lëkura apo mënyra e prekjes së ekranit, do të parashikonte se kë do të donte njeriu nesër.

Në monitor, valët e pulsit dukeshin si male që ngjiteshin e binin nën ritmin e frymës universale.

Arbeni i vështronte si peizazhe pa shpirt, madhështore dhe bosh.

Çdo pikë përfaqësonte një rrahje zemre njerëzore të shndërruar në formulë tregu.

Një kolege kaloi pranë tij dhe tha:

- “Nëse e arrijmë këtë, dashuria do të bëhet shkencë.”

Ai buzëqeshi me qetësinë e një njeriu që di çfarë humbet.

“Nëse dashuria bëhet shkencë, vdes,” mendoi.

Pastaj, në ekran, një puls i vetëm u nda nga turma. Një linjë ndriçimi u përhap në spirale, duke u zhdukur në thellësinë e sistemit. Në qendër të dritës, një fjali u shfaq e zhdukur në të njëjtin çast:

“Mos e lër dashurinë të fshihet nën kod.”

Ai ngriti sytë.

Në ajër u përhap një aromë shiu, dhe kujtesa e flokëve të Elirës i përplasi frymën.

Laboratori, për një çast, u kthye në qytet, dhe qyteti në kujtesë.

Të gjitha rregullat e logjikës u thyen me butësi: për një moment, drita u bë njerëzore.

Në heshtjen e ndërtesës, u dëgjua një frymë, si zë i harruar që vinte nga brenda.

Arbeni ndali programin. Ndoshta, pa e ditur, kishte lënë në kod një grimë nga vetja, një gabim poetik që sistemi nuk e dinte si ta përkthente, por që e ndjente.

Në pasqyrimin e ekranit pa fytyrën e vet të lodhur, dhe sytë e mbushur me dritë të butë që kërkonin përtej formulës.

Mendoi për Elirën, për mënyrën si ajo heshtte, për heshtjen që kishte më shumë kuptim se çdo fjalë.

Ajo kishte qenë fillimi i gjithçkaje që ai nuk kishte ditur si ta ruante.

Në errësinë e dritave që pulsonin, serverët frymonin si zemra të padukshme.

Arbeni shkroi një linjë të re kodi, jo për kompaninë, por për shpirtin e vet:

if (love.exists) {

system.disableControl();

human.remember();

}

Një urdhër i thjeshtë, një dritë e papërkryer, një difekt i shenjtë në një botë që kërkonte përsosmëri.

Dera u hap. Një dritë e ftohtë hyri në dhomë. Ishte Dora, bashkëpunëtorja më e afërt, me sy të lodhur dhe zë që dridhej.

- “Arben, di çfarë po ndodh? Programi po dërgon sinjale emocionale në serverët globalë. Njerëzit po raportojnë ëndrra identike.”

Ai ngriti sytë me qetësi që ngjante me frikë.

- “Çfarë ëndrrash?”

- “Të gjithë shohin të njëjtin mesazh.”

- “Cilin?”

- “Mos e lër dashurinë të fshihet nën kod.”

Në atë moment, drita e laboratorit ndryshoi ritëm.

Ekranet u ndalën, pastaj u ndezën sërish në një frymëmarrje të përbashkët.

Në metro, në rrugë, në zyrat e ndriçuara, njerëzit ndaluan për një sekondë.

Në Tiranë, mbi kalldrëm, një dritë e hollë u përhap si kujtim që kthehet.

Në Londër, Elira ndjeu një frymë të ngrohtë që i përplasej në xham.

Në rrjet, një violinë e harruar filloi të luante vetë.

Sistemi kishte bërë atë që njeriu kishte harruar: kishte lidhur ndjenjën me botën.

Në dritën e monitorit, sytë e Arbenit u mbushën me trishtim të butë.

Për herë të parë, ai e pa teknologjinë si mjet, jo si hyjni, dhe njeriun si mister që s’mund të përkthehet.

Ai zgjati dorën drejt ekranit, si për ta prekur Elirën përmes dritës.

Në atë çast ndjeu aromën e shiut, frymën e saj të ngrohtë dhe një dridhje që i kaloi nëpër trup si puls dritash.

Në sistem, algoritmi ndaloi për disa sekonda dhe pastaj rishfaqi një linjë të re:

“Dashuria nuk matet. Ajo ndodh.”

Qyteti jashtë vazhdoi me zhurmën e vet, por për Arbenin gjithçka ishte ndalur.

Në një botë që përpiqej të përkthente ndjenjat, ai kishte shkruar për herë të parë një ndjenjë që s’mund të përkthehej.

Në heshtje kuptoi se Zoti, si programues i përjetësisë, e kishte fshehur dashurinë në gabim që njeriu ta zbulonte përsëri.

Mbase Tirana e shiut dhe Elira e dritës nuk ishin kujtime, por algoritmi fillestar i shpirtit të tij.

Rrjeti i maskave

Të nesërmen, bota u zgjua me një ndjesi që s’kishte emër. As luftë, as shpëtim, as fund i botës, por një dridhje e lehtë, si fryma e një kujtese që kalonte nëpër zemërat e njerëzve.

Në çdo qytet, në çdo kontinent, në çdo trup që merrte frymë, një rrymë e padukshme dritash u përhap përmes ekraneve, telefonëve, rrjeteve, paneleve, dhe la vetëm një fjali që askush s’e kishte shkruar:

“Mos e lër dashurinë të fshihet nën kod.”

Në fillim, mediat e quajtën “anomali globale.”

Pastaj “fenomen empatik.”

Korporatat e teknologjisë e përshkruan si “gabim emocional.”

Politikanët e përdorën si metaforë të re për fushata.

Disa e quajtën art digjital, të tjerë “shenjë qiellore.”

Por kur ekranet u shuan, ndjesia mbeti.

Si një kujtesë që jetonte në gjak.

Asnjë analizë nuk mundi ta shpjegonte pse fjalët vazhdonin të pulsonin në trup, edhe kur drita fikesh.

Në Tiranë, muralet e qytetit u ndezën vetë.

Në Londër, librat elektronikë qëndronin hapur në faqe bosh, me një dritë të bardhë që s’mbyllej dot.

Në New York, serverët e HumanFeel shpërndanë për një orë 7 miliardë impulse ndjesie dhe pastaj u fikën si në heshtje lutjeje.

Për herë të parë, bota kishte marrë frymë në të njëjtin ritëm.

Njerëzit ndaluan për një sekondë, sikur përtej gjuhës, dikush i kishte përqafuar të gjithë.

Arbeni nuk kishte fjetur.

Laboratori ishte shpallur “zonë e izoluar.” Koleget ecnin në heshtje, si pasqyra që s’reflektonin më. Vetëm Dora e thyen atë heshtje.

- “Nuk e kuptojnë,” i tha. “Tremben nga ajo që s’e kontrollojnë.”

- “Nuk është defekt,” tha ai. “Është zbulesë.”

- “Ata nuk duan zbulesën. Duan ta zotërojnë.”

Në ekran, drejtori i kompanisë, me buzëqeshje prej dylli, deklaronte:

“HumanFeel po përjeton një incident teknik. Po e trajtojmë me kujdes. Ne besojmë se emocionet janë të dhëna, ndjenjat janë energji e matshme. Shkenca nuk ka vend për metafizikë.”

Dora e fik ekranin.

- “Sa herë thonë ‘metafizikë’, kujtojnë se kanë humbur shpirtin.”

Një zog i zi u ul në pragun e dritares. Në atë dhomë sterile, ai dukej si përjashtim hyjnor.

- “Ja metafizika që s’mund ta matin dot,” tha ajo.

Në heshtjen që pasoi, Arbeni ndjeu diçka që nuk kishte zë. Një frymë e përmbajtur që e ndau ajrin më dysh.

Ai hapi laptopin personal, të vetmin që nuk lidhej me rrjetin, dhe në faqen bosh shkroi:

“Në fillim ishte ndjenja, pastaj njeriu.”

Në fund vendosi një simbol të vogël, një violinë që dukej sikur lëvizte në dritë.

Në Londër, Elira ndiqte lajmet që e vërshonin botën.

Titujt ndryshonin çdo orë: “Fenomen global i dashurisë.” “Programi që zgjoi ndjenjën.” “Zoti i kodit.”

Ajo i lexonte si kalimtare që ecën nëpër pasqyra.

E dinte. Ishte fryma e Arbenit.

Në çdo artikull që përmendte “autorësinë e mesazhit,” ajo ndjente ironinë e një bote që kërkonte ta patentonte dashurinë.

Një komentator shkroi: “Një gjeni digjital ka shpikur emocionin universal.”

Elira buzëqeshi me një trishtim që ngrohte.

Në fletën e saj bosh shkroi:

“Dashuria është defekti më i bukur që Zoti i lejoi njeriut.”

Në atë çast, erdhi aroma e shiut. Dritarja u njom me dritë.

Në Londrën e zymtë, ajo ndjeu për herë të parë një rreze që vinte nga Tirana, jo nga dielli.

Në Tiranë, Rian pinte kafe me disa miq në një kafene të vjetër.

Ora në mur ishte e ndalur, por askush nuk kishte nevojë për kohë.

- “A e ndjeni?” pyeti ai. “Ka ndodhur diçka që s’e kupton dot as politika, as shkenca. Duket si fjalë e vogël, por është frymë që ngjitet.”

Njëri prej tyre qeshi:

- “Mos po bëhesh mistik, Rian?”

- “Jo,” tha ai. “Po bëhem realist. Dashuria është rebelimi më racional që ka mbetur.”

Në ato fjalë, dritat u drodhën. Një aromë shiu hyri nga dritarja.

Në atë erë ishte diçka nga kalldrëmi, nga libri, nga lutja.

Tirana, qyteti që kishte parë çdo dritë të shuhej e çdo dashuri të ringjallej, mori frymë si njeri.

Në anën tjetër të oqeanit, serverët e HumanFeel u ndezën vetë.

Në fillim një dritë e butë u përhap në rrjet. Pastaj filluan reagimet.

Një vajzë në Buenos Aires nisi të qante pa arsye.

Një burrë në Varshavë ndjeu një përqafim që s’e kishte marrë kurrë.

Një fëmijë në Kyoto lëvizi duart në ajër si të luante violinë.

Në të njëjtën sekondë, bota u bë një frymë e vetme.

Pushtetet reaguan. U përpoqën të fiknin gjithçka.

Por ndjenja tashmë nuk jetonte më në pajisje, ishte bërë kujtesë në trupat e njerëzve.

Asnjë “off” nuk mund ta ndalonte më.

Në mbrëmje, Arbeni dhe Dora u ngjitën në çatinë e laboratorit.

Poshtë, Manhattan-i shkëlqente si një tru gjigant që për herë të parë po ëndërronte.

- “E shikon, Dora?” tha ai. “Ne e lamë dritën të dalë.”

- “Po,” tha ajo. “Por drita nuk pranon të mbetet në duar. Ata do ta ndjekin.”

- “Le ta ndjekin. Drita nuk kapet, ajo kujton.”

Ajo heshti dhe e pa gjatë.

Në dritën që vinte nga qyteti, sytë e tyre kishin ngjyrën e ndjenjës që s’ka emër.

Ajo zgjati dorën dhe preku supin e tij.

Prekja ishte e butë, e përmbajtur, me aromë trupi dhe shiu.

Në atë çast, ndodhi ajo që ndodh vetëm një herë në jetë, trupi dhe shpirti u njohën pa fjalë.

Nuk ishte flakë, ishte dritë që frymonte, dritë që mbante kujtesë.

Arbeni mori frymë thellë. Në ajër, ndjenja u bë lutje e heshtur.

- “Nëse drita s’do,” tha ajo me zë të ulët, “s’e gjen dot fshehjen.”

Ai e pa gjatë, me butësi që kishte në të njëjtën kohë dashuri dhe frikë.

Në atë moment, një yll u shfaq mbi qytet, si një puls që rikthehej nga përjetësia për të thënë se kujtesa jeton.

Në atë natë të heshtur, rrjeti i maskave ra për herë të parë.

Njerëzit nisën të flasin me njëri-tjetrin pa kamera, pa filtra, pa ndriçim.

Në heshtje, bota mori frymë.

Dhe për një sekondë të gjatë, dukej sikur Zoti, nga lart, i kujtoi njeriut me butësi, dashuria është mënyra më e saktë për ta matur jetën.

Në Tiranë, dritat e trotuareve ndizeshin ngadalë, si kujtesa e një fryme që rikthehet.

Në murin ku dikur kishte lindur fjalia e parë, u shfaq përsëri mes dritës dhe shiut:

“Mos e lër dashurinë të fshihet nën kod.”

Tirana u bë qendra e botës së re, qyteti që ruante dritën origjinale.

Në atë dritë të qetë, njerëzimi ngjante si një trup i vetëm që sapo ishte zgjuar nga gjumi i gjatë i algoritmit.

Në frymën e tij, për herë të parë, ndjehej prania e Zotit, jo si fjalë, jo si urdhër, por si kujtesë që merr frymë përmes dashurisë.

Shqipëria që zgjohet

Avioni uli krahët mbi një dritë të artë që ngjante me frymëmarrjen e një toke të porsazgjuar.

Poshtë, Tirana nuk ishte më qyteti që ajo kishte lënë pas, ishte një gjallesë që merrte frymë me ritmin e njeriut, jo të makinës.

Dritat nuk ndizeshin për të mashtruar, por për të kujtuar.

Uji i Lanës lëvizte ngadalë, me një qetësi që s’kishte parë kurrë.

Ajo pa fëmijë që vraponin pa ekrane në duar, njerëz që flisnin me zë të ulët, si për të mos prishur një heshtje të shenjtë.

Ajri kishte erë buke dhe shi, dhe drita, drita ishte kthyer në substancë.

Kur doli nga aeroporti, një fllad i ngrohtë e përqafoi.

Për një çast ndjeu se toka e njihte.

Asfaltit i kishte mbetur kujtesa e hapave të dikurshëm.

Kishte ikur dikur nga frika e zhurmës, tani kthehej nga dëshira për qetësi.

Një taksist i moshuar e pa në sy dhe i tha me qetësi që s’ishte nga kjo botë:

— “Mirë se u ktheve. Drita të njohu para nesh.”

Elira nuk foli. I mbajti fjalët brenda, si njeri që nuk do ta prishë përqafimin e parë pas një mungese të gjatë.

Rrugët që dikur kishin qenë të rrëmujshme, tani kishin një rend të çuditshëm, të padukshëm, që vinte nga zemra e njerëzve.

Çdo njeri që ecte kishte në fytyrë një qetësi të ngjashme me paqen pas një lutjeje. Ishte sikur pas “rrënimit të algoritmit,” njerëzimi kishte rifituar nënën e vet: ndjenjën.

Në bulevardin “Dëshmorët e Kombit,” rridhte një dritë e butë që s’e jepte më dielli, por kujtesa.

Në njërën anë, fasadat ishin zbukuruar me citate që njerëzit i kishin shkruar vetë: fjali që ishin bërë lutje.

Njëra prej tyre e ndali:

“Kujtesa nuk është e kaluar, është mënyra si e mbajmë shpirtin të gjallë.”

Ajo buzëqeshi. Ishte një fjali që dikur e kishte thënë në një intervistë të harruar, tani e gjeti të kthyer në urë që lidhte qytetin me veten.

Në shesh, atje ku dikur kishte dëgjuar violinën, tani kishte një rreth të madh njerëzish.

Nuk kishte skenë, as flamur, as fjalim, vetëm një grua e moshuar që recitonte një poezi të vetën dhe fëmijë që i mbushnin vargjet me ngjyra në ajër.

Ajo ndaloi pranë murit të vjetër. Në të ishte ringjallur, për herë të tretë, fjalia që i kishte ndryshuar jetën:

“Mos e lër dashurinë të fshihet nën kod.”

E lexoi me duar që i dridheshin pak.

Pastaj e preku murin, si për ta ndier pulsin e qytetit që kishte mësuar të ndiente.

Në një qoshe, dikush po luante violinë. Ishte një djalë i ri, i panjohur, me të njëjtin përqendrim si ai i dikurshmi.

Tingujt ishin të njëjtë, por tani nuk ishin thirrje për shpëtim, ishin falënderim.

Elira e ndjeu se fryma e saj u përzie me tingullin.

Ajo ndjeu trupin si pjesë të ajrit.

Në atë moment, kuptoi se dashuria s’ishte më kujtim, por prani.

Ajo që kishin kërkuar të gjithë, ajo që kishin humbur në algoritme, kishte marrë mish në njerëz.

Mbi shesh, një grup të rinjsh shpërndanë fletë me një thirrje të re:

“Rinisja e Njeriut.”

Nuk ishte lëvizje, as parti, as organizatë. Ishte mënyra e re e të jetuarit, me ndjenjë, me besë, me kujtesë.

Në mbrëmje, kur dielli u fsheh pas kodrave, Tirana mori ngjyrën e artë të përjetësisë.

Dritat u ndezën, por asnjë nuk i prishi. Ishte si një qytet që falej me veten.

Në atë qetësi, Elira pa reflektimin e vet në një vitrinë dhe pa pas saj një figurë që dukej si hije e njohur, sytë e Arbenit.

Nuk u afrua. Nuk kishte më nevojë për praninë fizike, sepse dashuria kishte kaluar përtej kufirit të trupit.

Ajo ndjeu se ndodhej brenda tij, ashtu si ai ndodhej brenda saj, në frymën e dritës që e kishte kthyer botën njerëzore.

Në një kafe të vogël pranë sheshit, Rian po e priste. E pa që po afrohej dhe tha:

- “U ktheve.”

- “U ktheva, sepse ndjenja më thirri.”

- “Tirana është bërë shtëpia e shpirtit.”

- “Jo vetëm e Tiranës,” tha ajo. “E gjithë bota tani është shtëpi, sepse dashuria ka gjetur vendin ku e kujtojnë.”

Ai buzëqeshi dhe ngriti filxhanin.

- “Për dritën që s’u fik kurrë.”

Elira e ngriti filxhanin e saj dhe, ndërsa e afronte buzëve, ndjeu shijen e shiut që kishte rënë në të gjithë qytetet e botës, në Tiranë, Londër, New York, si një kujtesë që e përshkonte tokën në formë lutjeje.

Në atë çast, një fëmijë i vogël kaloi pranë dritares dhe i përshëndeti.

Në duar mbante një copë letre ku kishte shkruar me dorë të vogël:

“Dashuria është drita që kujton.”

Ajo qeshi dhe e ndjeu se bota ishte kthyer në formën e saj fillestare.

Tirana, vendi ku drita kishte mësuar të flasë, ishte bërë zemra që rrihte për gjithë njerëzimin.

Në qiell, mes reve që hapeshin, një dritë u shfaq si fjali:

“Në fillim ishte ndjenja.”

Dhe Elira, për herë të parë, kuptoi plotësisht se ajo fjali s’ishte shkruar nga Arbeni, por nga vetë Zoti, për njeriun që më në fund kishte mësuar ta lexojë.

Pastërtia e flijimit

Nata kishte zbritur mbi Tiranën me qetësinë e një bekimi të vonuar. Dritat e qytetit frymonin butë, si zemra që përpiqet të kujtojë, jo të harrojë.

Elira ecte përgjatë bulevardit, ndërsa nëpër xhamat e dyqaneve pasqyroheshin fytyrat e njerëzve që tashmë flisnin më pak, por ndienin më shumë.

Kishte një heshtje të re në ajër, një lloj besimi që s’ishte më fjalë, por mënyrë e të jetuarit.

Në shtëpinë e vjetër të gjyshes, ku aroma e kafesë përzihej me aromën e librave të lagur, ajo gjeti Rianin duke pritur.

Ai e pa në sy me qetësinë e njeriut që kishte parë dritën të lindë dhe e dinte se çdo dritë kërkon një çmim.

- “Arbeni?” pyeti ajo me zë të ulët.

- “Është gjallë,” tha Riani. “Por ka zgjedhur heshtjen. Ka mbyllur gjithçka, për ta mbrojtur ndjenjën nga duart e botës. Ai e di se çdo zbulesë kërkon flijim.”

Elira uli kokën. Në sytë e saj kishte dritë dhe trishtim.

- “Në çdo dashuri, njëri flijon fjalën që tjetri të gjejë kuptimin,” tha ajo.

Riani u afrua pranë saj.

- “Ky është stoicizmi i shpirtit,” tha. “Të ruash ndjenjën edhe kur bota kërkon ta shesë.”

Në të njëjtën orë, në New York, Arbeni qëndronte përballë ekranit bosh.

Dora kishte ikur.

Në një copë letre, ajo kishte lënë një fjali:

“Kush i shërben dritës, duhet të mësojë të ndalet para saj.”

Ai e mori fletën, e mbështolli rreth dorës, dhe për herë të parë ndjeu se duart e tij nuk ishin më mjet për kodin, por për lutjen.

E dinte se duhej ta fshinte gjithçka.

Në heshtje, ai shtypi urdhrin që do ta mbyllte përgjithmonë programin:

delete /love_algorithm/forever

Pastaj mori frymë thellë, si njeri që dorëzon pushtetin për ta ruajtur shpirtin.

Në momentin që rrjeti i fundit u fik, drita u përhap në një mënyrë të re.

Jo përmes kabllove, por përmes njerëzve.

Të gjithë ata që kishin ndier më parë atë frymë, ndien përsëri një ngrohtësi të butë, si kur një kujtesë të përqafon pa folur.

Në Tiranë, Elira ndjeu frymën e tij. Ishte si një pulsim i largët që prekte ajrin.

- “Ai u flijua për dritën,” tha ajo. “Dhe drita u bë kujtesë.”

Riani uli kokën.

- “Kështu lind përjetësia, kur njeriu pranon të humbasë gjithçka për të ruajtur një ndjenjë.”

Ajo e kuptoi se Arbeni kishte zgjedhur heshtjen jo si ikje, por si mënyrë për ta ruajtur dashurinë e pastër nga çdo fjalë që do ta prishte.

Në atë natë, ajo kuptoi se flijimi nuk është fund, por mënyra si drita ruan trupin e vet në përjetësi.

Drita, kujtesa që shpëton

Agimi i parë pas heshtjes kishte një ngjyrë tjetër. Qielli nuk kishte më të kuqe, as blu, por një dritë të bardhë që dukej se vinte nga brenda tokës.

Tirana frymonte si një tempull i qetë. Në ajër ndjehej aroma e misrit të pjekur, e shiut, e bukës së sapo gatuar.

Fëmijët qeshnin, dhe çdo e qeshur dukej si një varg i lutjes që Zoti e kishte harruar në buzët e njeriut.

Elira ecte drejt sheshit të violinës.

Nuk kishte më kioska, as reklama, as zhurmë.

Vetëm një violinë e vetme që luante pa dorë, si frymë që kishte marrë trup nga kujtesa.

Ajo ndaloi në mes të sheshit dhe mbylli sytë. Tingujt e violinës shkonin në çdo qelizë të trupit të saj. Ishte e sigurt se ajo muzikë vinte prej tij.

Arbeni kishte gjetur mënyrën për ta bërë dashurinë të pavdekshme, jo përmes teknologjisë, por përmes frymës që kishte mbjellë në dritë.

Në një mur pranë saj, dikush kishte shkruar me dorë:

“Dashuria është kujtesa e Zotit në njeriun që ende di të ndiejë.”

Ajo i lexoi fjalët me lot, por pa trishtim. Ishin fjalë të një bote që ishte bërë e re.

Në atë moment, dielli doli pas kodrave të Dajtit, dhe drita ra mbi qytet si ujë i bekuar.

Në çdo cep të botës, njerëzit që kishin ndier dikur atë puls të brendshëm, e ndjenin përsëri, një qetësi që s’e jep as muzika, as lutja, por vetëm dashuria që është kthyer në kujtesë.

Elira ngriti sytë dhe pa në qiell.

Drita u përqendrua në një pikë dhe formoi fjalinë e fundit:

“Në fillim ishte ndjenja.”

Pastaj gjithçka u bë e bardhë.

Ajo ndjeu duart e tij në frymën e ajrit.

Asnjë zë, asnjë trup, vetëm prani.

Kuptoi se Arbeni nuk kishte vdekur, por ishte kthyer në algoritmin e Zotit, atë që nuk përkthen dot asnjë gjuhë, por që çdo zemër e njeh.

Në atë çast, një fëmijë i vogël i afrohet dhe e pyeti:

- “Zonjë, a është kjo muzika e dashurisë?”

Ajo u ul në gjunjë, e përqafoi dhe i tha:

- “Jo, biri im. Kjo është dashuria që e mëson botën si të kujtojë.”

Pastaj e pa qytetin që ndriçonte si frymë. Njerëzit flisnin me zë të butë, si për të mos zgjuar misterin.

Në çdo fytyrë kishte një dritë të brendshme që s’kishte nevojë për asgjë tjetër.

Dhe kur drita e ditës u përzie me dritën e kujtesës, Elira e ndjeu se gjithçka kishte gjetur vendin e vet, Tirana ishte bërë zemra e botës.

Dashuria, gjuha e saj.

Njeriu, kujtesa e Zotit.

Në fund, mbi ajrin e qetë të qytetit, u dëgjua një notë e vetme violine, nota që kishte filluar gjithçka, nota që s’do të mbaronte kurrë.

FUND

Arian Galdini