LRE, bashkësia që e kthen moralin në sistem dhe njeriun në dritë!

Nga Kristina Nano

Doktorante për Leadership, James Madison University (JMU), SHBA

Anëtare e Kryesisë së LRE - Rinisja

Në çdo epokë të historisë njerëzore, përpara se të lindin shtetet, lindin bashkësitë e moralit.

Ato janë forma të ndërgjegjes kolektive që paraprijnë strukturat dhe i japin politikës shpirt.

Kështu lindi LRE, jo si projekt pushteti, por si komunitet moral politik, ku njeriu e rifiton kuptimin e tij si qenie me ndjeshmëri, përgjegjësi dhe dinjitet.

Nuk është e lehtë të krijosh një bashkësi që nuk mbështetet në frikë, përfitim apo liderizëm të verbër.

Por LRE e provoi se është e mundur të ringjallësh moralin në një shoqëri të lodhur, nëse njerëzit mbledhin dritën e tyre të brendshme rreth një ideje që nuk sundon, por ndriçon.

LRE si prova e rrallë e lidershipit që ndërton ndërgjegje, jo adhurim.

Në studimet bashkëkohore mbi lidershipin (Heifetz, Burns, Gardner, Komives), pranohet se faza më e lartë e tij është ajo që quhet adaptive leadership, udhëheqja që nuk imponon zgjidhje, por zgjon mendimin kritik, krijon kuptim dhe ndërton kulturë të përgjegjësisë.

LRE është përkthimi shqiptar i kësaj paradigme.

Në Lëvizjen Rinisje, lidershipi nuk është hierarki, por ekosistem, një qark ku çdo individ mban pjesë të dritës së përbashkët.

Prandaj, secili që merr pjesë nuk bëhet ndjekës, por bashkautor i moralit publik.

Ky është modeli më i avancuar i udhëheqjes moderne, ku fuqia shpërndahet përmes shembullit, jo përmes komandës.

Në këtë bashkësi, nuk ka liderë që kërkojnë turmë, por njerëz që mbartin përgjegjësi.

Ky është dallimi midis karizmës që djeg dhe karakterit që ndriçon.

Aty ku të tjerët kërkojnë t’i shpëtojnë njerëzit, LRE kërkon t’i bëjë ata të aftë të shpëtojnë vetveten.

Forca e padukshme e LRE, rezistenca e karakterit

Rezistenca e LRE-së nuk është politike në kuptimin e konfrontimit, por etike.

Është rezistencë e butë që vjen nga koherenca, nga refuzimi për të qenë pjesë e zhurmës, nga qëndrimi i qetë që e kthen heshtjen në mësim.

Në teorinë e lidershipit moral, ky quhet resilience of meaning, aftësia për të ruajtur kuptimin kur realiteti të lodh.

LRE është struktura e parë në historinë shqiptare që i ka mbijetuar pesë viteve pa komprometim, pa padronë, pa sponsorë.

Kjo nuk është thjesht qëndrueshmëri organizative, është qëndresë morale.

Sepse një ide mbijeton jo nga fuqia e fondeve, por nga përputhja midis fjalës dhe jetës së njerëzve që e mishërojnë.

Ata që qëndruan me Rinisjen janë njerëzit e durimit.

Ata që besuan kur askush nuk dëgjonte, që punuan pa kërkuar, që heshtën pa u dorëzuar.

Në terminologjinë e filozofisë morale, këta janë pragmatistët e virtytit,ata që e bëjnë të mirën jo për lavdi, por për ritëm.

Ata nuk janë heronj të momentit, janë gardianë të së ardhmes.

LRE si laborator i republikës së ndershmërisë.

Në laboratorët universitarë ku studiohet lidershipi publik, një pyetje udhëheqëse është: “Si ndërtohet një sistem besimi që mbijeton përtej individëve?”

LRE është përgjigjja shqiptare e kësaj pyetjeje.

Ajo e ka kthyer besimin në infrastrukturë, jo në emocione.

Fjala “komunitet moral politik” në doktrinën e Rinisjes nuk është metaforë, është arkitekturë e re e republikës.

LRE nuk funksionon si parti që reagon ndaj qeverisë, por si paradigmë që edukon vetë shtetin.

Ajo nuk kërkon të zëvendësojë pushtetin, por të ndryshojë ADN-në e tij, duke e zhvendosur nga logjika e frikës te logjika e mirësisë.

Në këtë kuptim, Rinisja është laborator i republikës së ndershmërisë.

Në çdo projekt që ne ndërmarrim, qoftë “Harta e Vlerave”, “Metoda e Matjes” apo “Ekonomia e Punëve të Mira”, synimi nuk është rezultati teknik, por ndryshimi kulturor, kalimi nga shteti i kontrollit tek shteti i karakterit.

Forca e LRE-së është se e ka kuptuar lirinë si detyrë.

Në botën e sotme, ku liria është keqkuptuar si mungesë kufijsh, LRE rikthen definicionin klasik të saj, të përbashkët për Aristotelin, Burke, Madison, Tocqueville dhe Hayek-un:

Liria është përgjegjësi e ndërgjegjshme.

Vetëm ai që mat pasojën morale të veprimit të vet është vërtet i lirë.

Prandaj LRE është lëvizja e vetme që ka vendosur kufij të virtytshëm, jo si ndalim, por si mënyrë rritjeje.

Ajo nuk është lëvizje e çlirimit nga diçka, por e çlirimit për diçka, për ndërtimin e një shoqërie që nuk shet ndjenjat e saj për përfitime të shpejta.

Kjo është thelbi i doktrinës së Neoshqiptarizmit, një komb nuk shpëton nga jashtë, por nga morali i brendshëm që rikthehet në zakon.

LRE si “ekonomia shpirtërore” e kombit.

Në studimet e fundit të ekonomisë humane (Wilhelm Röpke, Oren Cass, Deirdre McCloskey), shoqëritë që mbijetojnë nuk janë ato me PBB më të lartë, por ato me ekuilibër moral më të fortë.

Kjo është arsyeja pse unë e quaj LRE “ekonomia shpirtërore e kombit shqiptar”.

Në pesë vite, ajo ka gjeneruar kapital besimi, dividend dinjiteti dhe fitim shprese, tre parametra që nuk hyjnë në bilancet e shtetit, por mbajnë gjallë ekonominë reale.

LRE ka kthyer politikën në një sistem qarkullimi moral:

Besimi gjeneron dinjitet, dinjiteti gjeneron punë të ndershme, puna gjeneron stabilitet, dhe stabiliteti ushqen përsëri besimin.

Kjo është formula e vetme e zhvillimit të qëndrueshëm.

Kjo është mënyra si ekonomia dhe filozofia takohen në një pikë të përbashkët: njeriun e ndershëm.

Mësimi që LRE i jep historisë shqiptare.

Historia jonë ka njohur shumë lëvizje politike, por pak lëvizje morale.

Ka pasur shumë udhëheqës që kanë kërkuar pasues, por shumë pak që kanë kërkuar bashkëudhëtarë të ndërgjegjes.

Kjo është arsyeja pse LRE nuk do të shuhet. Sepse nuk është sistem që prodhon pasues, është kulturë që prodhon shembuj.

Ajo është përgjigjja më e qetë dhe më madhështore ndaj pyetjes së shekullit shqiptar:

A mund të ndërtohet një politikë që nuk e korrupton njeriun, por e fisnikëron?

Po, mundet. Dhe quhet Rinisja.

Në vend të përfundimit, drita që buron nga njeriu.

Si studente e lidershipit dhe si bashkudhëtare në këtë Lëvizje, kam mësuar se fuqia e vërtetë e një organizate nuk qëndron te burimet, por te përshtatja morale.

Institucionet që qëndrojnë gjatë janë ato që i japin vetes kuptim transcendental, ku njeriu nuk vjen për të marrë, por për të dhënë.

LRE është e tillë.

Ajo është dëshmia se Shqipëria ka ende njerëz që e dinë se dinjiteti është forma më e lartë e lirisë, dhe se rezistenca më e fortë është ajo që nuk kërkon të fitojë, por të qëndrojë e drejtë.

Në këtë pesëvjetor, unë nuk shoh vetëm një lëvizje që ka rezistuar, por një bashkësi që ka rilindur kuptimin e fjalës “bashkë”.

Në një botë që e mat vlerën me zë, ne kemi provuar se heshtja e ndershme është melodia më fisnike e politikës.

LRE është fryma që e rikthen njeriun në dritë, jo dritë që sundon, por dritë që mëson të ndriçojë me masë, me përkorje, me dashuri.

Në fund, çdo shoqëri matet me mënyrën si e ndriçon njeriun, jo me mënyrën si e përdor.

🕯️ “Në politikë, lidershipi nuk është zotërim, është kujdes. Nuk është fuqi mbi të tjerët, por përkushtim ndaj të mirës së përbashkët.

Lideri që largohet me paqe, e lë pas jo një fron, por një sistem që funksionon edhe pa të.”

Arian Galdini

Në dritën e kësaj filozofie, Arian Galdini nuk është vetëm themelues i një lëvizjeje politike, por krijues i një etike të re të lidershipit shqiptar.

Ai mishëron modelin e transformational leadership që Peter Drucker e përshkruante si “udhëheqja që e ngre njeriun mbi vetveten.”

Galdini e ktheu politikën shqiptare nga një arenë ambiciesh në një shkollë karakteri.

Nën vizionin e tij, LRE u bë laborator i moralit publik, ku fjala u kthye në provë, dhe shërbesa në metodë.

Ai është dëshmia se lidershipi i vërtetë nuk sundon, por ndriçon, nuk kërkon të njihet për fjalët, por për frymën që lë pas.

Prandaj, historia e LRE-së është më shumë se kronikë politike, është një doktrinë e lidershipit moral që do të studiohet një ditë në universitetet e botës si shembull i rrallë i transformimit të një populli përmes dritës së karakterit.

Kristina Nano

Doktorante për Leadership, James Madison University (JMU), SHBA

Anëtare e Kryesisë së LRE - Rinisja